5.8.2019 tarihli ve 30851 sayılı Resmi Gazete’de “Jandarma Genel Komutanlığı Ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Mensubu Sanık Personelin Avukatlık Ücretinin Ödenme Usul Ve Esaslarına Dair Yönetmelik” yayımlanmıştır.
Anılan Yönetmelik ile karakol, karakol nöbetçisi, devriye, sevk ve nakliyat muhafazası hizmetlerinde veya emniyet, asayiş ve kamu düzeninin korunması ile kaçakçılığın men, takip ve tahkiki için görevlendirilen ya da önleyici, caydırıcı, düzenleyici, koruyucu, istihbari ve adli görev ile hizmetlerin yerine getirilmesi sırasında veya bu görevlerinden dolayı, karargâh personeli dâhil sanık durumuna düşen personelin vekâlet verdiği avukatın ücretinin ilgili kurum (ilgilisine göre Jandarma Genel Komutanlığını veya Sahil Güvenlik Komutanlığı) bütçesinden ödenmesi ile ilgili usul ve esasları düzenlemiştir.
AVUKATLIK ÜCRETİNİN İLGİLİ KURUM TARAFINDAN ÖDENMESİNİN ŞARTLARI
Söz konusu Yönetmelik hükümlerine göre avukatlık ücretinin ödenebilmesi için;
1- Jandarma personelinin karakol, karakol nöbetçisi, devriye, sevk ve nakliyat muhafazası hizmetlerinde veya emniyet, asayiş ve kamu düzeninin korunması ile kaçakçılığın men, takip ve tahkiki için görevlendirilen ya da önleyici, caydırıcı, düzenleyici, koruyucu, istihbari ve adli görev ile hizmetlerin yerine getirilmesi sırasında veya bu görevlerinden dolayı, karargâh personeli dâhil sanık durumuna düşmesi,
2- Sahil güvenlik personelinin karakol, karakol nöbetçisi, devriye, sevk, nakliyat muhafazası hizmetlerinde veya emniyet ve asayiş, kamu düzeninin korunması ile kaçakçılığın men, takip ve tahkiki için görevlendirilen ve adli görev ile hizmetlerin yerine getirilmesi sırasında veya bu görevlerinden dolayı, karargâh personeli dâhil sanık durumuna düşmesi,
3- Personel hakkında kamu davasına ilişkin düzenlenen iddianamenin kabul edilerek kovuşturma evresine geçilmiş olması,
4- Personelin, isnat edilen suçla ilgili olarak bir avukata usulüne uygun vekâletname vermiş bulunması,
5- Personelin Yönetmeliğin 6. maddesinde belirtilen usule uygun olarak başvuru yapması,
6- Olayın niteliği ve kusur derecesine göre sanık personelin durumunun bu Yönetmelik hükümleri kapsamında değerlendirilerek uygun görülmesi,
7- İsnat edilen suçun 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu, 25/7/1951 tarihli ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun ve 19/4/1990 tarihli ve 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar, 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Birinci Kısmında tanımlanan suçlar, Üçüncü Kısım Üçüncü Bölüm, Dördüncü Bölüm, Beşinci Bölüm, Yedinci Bölüm ve Dokuzuncu Bölümünde tanımlanan suçlar, Dördüncü Kısmında tanımlanan suçlar (denetim görevini ihmal, zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılması, görevi kötüye kullanma, kişilerin malları üzerinde usulsüz tasarruf, gizliliğin ihlali, ses veya görüntülerin kayda alınması, muhafaza görevini kötüye kullanma, muhafızın görevini kötüye kullanması suçları hariç), kaçakçılık, hırsızlık, dolandırıcılık gibi yüz kızartıcı suçlar ile hakaret suçunun kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenmesi suçu kapsamında olmaması
gerekir.
Jandarma veya sahil güvenlik personelinin soruşturma aşamasında bir müdafiden yararlanması durumunda anılan müdafin soruşturma aşamasındaki ücretinin ilgili kurum tarafından karşılanmayacağı anlaşılmaktadır. Zira Yönetmelik’te “sanık” durumuna düşen personelden bahsedilmiştir. Bilindiği üzere Ceza Muhakemesi Kanunu m. 2’ye göre “sanık” kovuşturmanın başlamasından itibaren hükmün kesinleşmesine kadar suç şüphesi altında olan kimseyi ifade eder. Yönetmeliğin 5. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde de “Personel hakkında kamu davasına ilişkin düzenlenen iddianamenin kabul edilerek kovuşturma evresine geçilmiş olması,” denilerek bu durum teyit edilmiştir.
Hemen belirtilmelidir ki jandarma veya sahil güvenlik personeli hakkında görevi sırasında bir suç işlediği iddiasıyla kamu davası (ceza davası) açılması otomatik olarak avukatlık ücretinin ilgili Kurum tarafından karşılanacağı anlamına gelmemektedir. Yönetmeliğin 5. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde “Olayın niteliği ve kusur derecesine göre sanık personelin durumunun bu Yönetmelik hükümleri kapsamında değerlendirilerek uygun görülmesi,” denilmesi Kuruma bu konuda geniş bir takdir hakkı tanındığını göstermektedir. Buna göre diğer şartlar oluşmasına rağmen Kurum tarafından Yönetmelik m. 5/1-(e)’ye dayanılarak avukatlık ücretinin ödenmesi uygun görülmeyebilir.
Bunun yanı sıra bazı suçların da istisna tutulduğu görülmektedir. Başka bir deyişle tüm şartlar oluşsa dahi Yönetmelik’te sayılan suçlardan dolayı personel hakkında ceza davası açılmış ise avukatlık ücreti ödenmeyecektir. Hangi suçların istisna tutulduğu Yönetmeliğin 5. maddesinin 2. fıkrasında sayılmış ve yukarıda 7. madde başlığı altında gösterilmiştir.
KARŞILANACAK AVUKATLIK ÜCRETİNİN MİKTARI (SINIRI)
Yönetmeliğin 10. maddesinde “Ödenmesine karar verilebilecek miktar avukatlık asgari ücret tarifesinde belirtilen ücretlerin yirmi katını geçemez.” denilerek ödenecek avukatlık ücretinin sınırsız olmadığı belli bir miktar ile sınırlandırıldığı görülmektedir. Personel ile avukatı arasında yapılacak hukuki yardımında karşılığı olarak avukatlık asgari ücret tarifesinde gösterilen ücretin üzerinde bir ücret kararlaştırılmış ise kural olarak tarifenin üzerinde olan söz konusu ücret Kurum tarafından ödenebilecektir.
Ancak ödenecek avukatlık ücretinin tarifedeki ücretin 20 katını geçemeyeceği düzenlenmiştir. Personel ile avukat arasında tarifedeki ücretin 20 katından fazlası avukatlık ücreti olarak kararlaştırılmış ise Kurum sadece 20 kata kadar olan kısımla sorumlu olacaktır. Kalan kısım personelin yükümlüğünde kalacaktır.
2019 yılı için Ağır Ceza Mahkemelerinde takip edilen davalar için avukatlık asgari ücret tarifesinde gösterilen asgari avukatlık ücreti 5.450,00 TL’dir. Asliye Ceza Mahkemelerinde takip edilen davalar için belirtilen asgari ücret ise 2.725,00 TL’dir. Kurum’un 2019 yılı için anılan tutarların 20 katına kadar ödeme yapabileceği anlaşılmaktadır.
HAKLARINDA AÇILMIŞ OLAN ANCAK HENÜZ KESİNLEŞMEMİŞ OLAN DAVA BULUNAN PERSONELLER İLE İLGİLİ DURUM NEDİR?
Yönetmeliğin Geçici 1. Maddesinde “Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte haklarında açılan kamu davası kesin hükümle henüz sonuçlanmamış … ve durumları bu Yönetmelik hükümlerine uygun bulunan personelin vekâlet verdiği avukatın ücreti, müracaatı halinde, daha önce avukatlık ücreti ödenmemiş olması kaydıyla bu Yönetmelikte belirtilen esaslara göre ödenebilir.” denilerek haklarında açılmış olan ancak henüz kesinleşmemiş dava bulunan personelin anılan Yönetmelik’ten yararlanabileceği düzenlenmiştir.
HAKLARINDA AÇILAN DAVALARIN 6.1.2017 TARİHİ İLE 5.8.2017 TARİHLERİ ARASINDA KESİNLEŞEN PERSONELİN DURUMU NEDİR?
Yönetmeliğin Geçici 1. Maddesinde “… 6/1/2017 tarihinden bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihe kadarki sürede, haklarında açılan kamu davası kesin hükümle sonuçlanmış ve durumları bu Yönetmelik hükümlerine uygun bulunan personelin vekâlet verdiği avukatın ücreti, müracaatı halinde, daha önce avukatlık ücreti ödenmemiş olması kaydıyla bu Yönetmelikte belirtilen esaslara göre ödenebilir..” denilerek davaları 6.1.2017 tarihi ile 5.8.2019 tarihleri arasında kesinleşen personelin de anılan Yönetmelikten yararlanabileceği düzenlenmiştir.
Ancak 6/1/2017 tarihinden bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihe kadarki sürede haklarında açılan kamu davası kesin hükümle sonuçlanmış olan personelin, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten (=5.8.2019) itibaren 6 ay içerisinde yetkili makamlara başvurması gerekir.
