I. 7161 SAYILI KANUN İLE KAMU KURUM VEYA KURULUŞU DIŞINDA ÇALIŞAN PİLOTLAR İLE UÇUŞ ESNASINDA UÇAK İÇİNDE HİZMET VEREN PERSONELE FİİLEN UÇUŞ HİZMETİ DOLAYISIYLA YAPILACAK AYLIK ÜCRETE DAHİL OLMAYAN TAZMİNAT, GÜNDELİK, İKRAMİYE GİBİ ÖDEMELERİN ARTIK GELİR VERGİSİNE TABİ OLACAĞI DÜZENLENMİŞTİR.
7161 sayılı Kanun değişikliğinden önce 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu m. 29/1-(2)’de “subay,astsubay, erbaş ve erlere ve Ordu hizmetinde bulunan sivil makinistlere, uçuş, dalış gibi hizmetleri dolayısıyla verilen tazminatlar, gündelikler, ikramiyeler, zamlar ile Türk Hava Kurumu veya kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunan müesseselerde uçuş maksadıyla görevlendirilen, hava aracının sevk ve idaresiyle görevli pilotlar ile uçuş esnasında uçak içinde hizmet veren yetkili sivil havacılık otoritesince sertifikalandırılmış personele; fiilen uçuş hizmeti, denizaltına dalış yapanlara fiilen dalış hizmetleri dolayısıyla yapılan aynı mahiyetteki ödemelerin” gelir vergisinden istisna olduğu düzenlenmişti.
Böylelikle hem kamu kurumu hem de sivil havacılık sektöründe çalışan ve uçuş maksadıyla görevlendirilen, hava aracının sevk ve idaresiyle görevli pilotlar ile uçuş esnasında uçak içinde hizmet veren yetkili sivil havacılık otoritesince sertifikalandırılmış personele fiilen uçuş hizmeti dolayısıyla yapılacak ödemelerin gelir vergisine tabi olmayacağı öngörülmüştü.
7161 sayılı Kanun’un 4. maddesiyle değiştirilen 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu m. 29/1-(2)’de ise “Subay, astsubay, erbaş ve erlere ve ordu hizmetinde bulunan sivil makinistlere, uçuş, dalış gibi hizmetleri dolayısıyla verilen tazminatlar, gündelikler, ikramiyeler ve zamlar ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında uçuş maksadıyla görevlendirilen, hava aracının sevk ve idaresiyle görevli pilotlar ile uçuş esnasında uçak içinde hizmet veren personele fiilen uçuş hizmetleri ve kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunan müesseselerde denizaltına dalış yapanlara fiilen dalış hizmetleri dolayısıyla yapılan aynı mahiyetteki ödemelerin” gelir vergisinden istisna olacağı düzenlenmiştir.
Böylelikle uçuş tazminatları gibi fiilen uçuş hizmetleri dolayısıyla pilotlara veya uçuş esnasında uçak içinde hizmet veren personele yapılacak ödemelerin gelir vergisinden muaf tutulması bakımından ikili bir ayrım yapılmıştır. Buna göre yalnızca kamu kurum veya kuruluşları bünyesinde çalışan ve anılan özelliklere sahip personele fiilen uçuş hizmeti dolayısıyla yapılacak (tazminat, gündelik, ikramiye gibi) ödemelerin gelir vergisine tabi olmayacağı hüküm altına alınmıştır. Buna karşılık sivil havacılık sektöründe istihdam edilen ve aynı nitelikte görev yapan personele fiilen uçuş hizmeti dolayısıyla yapılacak aylık ücrete dahil olmayan tazminat, gündelik, ikramiye gibi ödemelerin artık gelir vergisine tabi olacağı öngörülmüştür.
II. SİVİL HAVACILIK SEKTÖRÜNDE ÇALIŞAN PİLOTLAR İLE UÇUŞ ESNASINDA UÇAK İÇİNDE HİZMET VEREN KABİN MEMURLARINA ÖDENEN AYLIK ÜCRETİN GERÇEK SAFİ DEĞERİNİN %70’İNİN GELİR VERGİSİNDEN İSTİSNA OLDUĞU DÜZENLENMİŞTİR
Gelir vergisinden istisna tutulan ücretlerin düzenlendiği Gelir Vergisi Kanunu m. 23’e “Kamu kurum ve kuruluşları hariç Türk Hava Kurumu veya kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunan müesseselerde uçuş maksadıyla görevlendirilen, hava aracının sevk ve idaresiyle görevli pilotlar ile uçuş esnasında uçak içinde hizmet veren yetkili sivil havacılık otoritesince sertifikalandırılmış kabin memurlarına ödenen aylık ücretin gerçek safi değerinin %70’i (Cumhurbaşkanı, bu oranı %100’e kadar artırmaya, sıfıra kadar indirmeye yetkilidir.)” şeklinde on yedi numaralı bir bent eklenmiştir.
Söz konusu düzenlemeden önce hem kamu kurumu hem de sivil havacılık bünyesinde istihdam edilen ve hava aracının sevk ve idaresiyle görevli pilotlar ile uçuş esnasında uçak içinde hizmet veren yetkili sivil havacılık otoritesince sertifikalandırılmış kabin memurlarının ücretleri gelir vergisine tabii idi. Bununla birlikte hem kamu kurumu hem de özel şirket bünyesinde çalışan personele fiilen uçuş hizmeti dolayısıyla yapılacak aylık ücrete dahil olmayan tazminat, gündelik, ikramiye gibi ödemelerin gelir vergisinden istisna olduğu düzenlenmişti. Yukarıda da izah edildiği üzere, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu m. 29/1-(2)’te yapılan değişiklik ile özel şirket bünyesinde çalışan personele fiilen uçuş hizmeti dolayısıyla yapılacak tazminat, gündelik, ikramiye gibi ödemelerin artık gelir vergisine tabi olacağı, yani vergilendirileceği hüküm altına alınmıştır. Bununla birlikte, özel şirket bünyesinde istihdam edilen personele yapılan ve aylık ücrete dahil olmayan (fiilen uçuş hizmeti için ödenen) tazminat, gündelik, ikramiye gibi ödemelerin artık gelir vergisi kesintisine uğrayacağını öngören kanun koyucu, bu nitelikte kişilere ödenen aylık ücretin gerçek safi değerinin %70’inin vergiden istisna olduğunu düzenlemiştir. Ayrıca Cumhurbaşkanı’nın bu oranı %100’e kadar artırmaya, ve sıfıra kadar indirmeye yetkili olduğu belirtilmiştir.
Anılan düzenlemenin pilotlar ve kabin memurları bakımından geçerli olduğu anlaşılmaktadır. Dolayısıyla sivil havacılık sektöründe istihdam edilen ve uçuş esnasında uçak içinde hizmet veren yetkili sivil havacılık otoritesince sertifikalandırılmış diğer personele ödenecek aylık ücretin tamamı gelir vergisine tabidir. Yukarıda belirtildiği üzere, bu kişilere fiilen uçuş hizmeti dolayısıyla yapılacak tazminat, gündelik, ikramiye gibi ödemelerin de tamamı gelir vergisine tabidir. Belirtilen özelliklere sahip kişilere fiilen uçuş hizmeti dolayısıyla yapılan tazminat, gündelik, ikramiye gibi ödemelerin tamamı 7161 sayılı Kanun değişiklikten önce gelir vergisinden istisna tutuluyordu.
